Jury Nagrody Literackiej wybrało 15 najlepszych polskich książek roku 2022 i przyznało im nominacje w pięciu kategoriach. Laureatów i laureatki poznamy 17 czerwca podczas uroczystej gali. Stołeczna Nagroda to, obok prestiżu, również wymierne wsparcie finansowe, które otrzymują wszyscy autorzy i autorki, także ci nominowani.
To już szesnasta edycja Nagrody Literackiej m.st. Warszawy, która w aktualnej formie działa od 2008 roku, ale jej korzenie sięgają dwudziestolecia międzywojennego. Podczas finałowej gali Miasto Stołeczne Warszawa przyzna nagrody w pięciu kategoriach: proza, poezja, literatura dziecięca (tekst i ilustracje), książka o tematyce warszawskiej oraz – po raz drugi w historii – komiks i powieść graficzna. Tego dnia dowiemy się również, komu przypadnie tytuł warszawskiego twórcy/twórczyni, któremu towarzyszy nagroda pieniężna 100 tys. zł. Pozostali laureaci i laureatki otrzymają po 30 tys. zł, a nominowani autorzy i autorki po 10 tysięcy.
Rekord zgłoszeń
Jak co roku finałowa piętnastka została wybrana spośród propozycji nadesłanych przez czytelników i czytelniczki oraz przedstawicieli wydawnictw, księgarń i bibliotek. Ten rok znów przyniósł rekord – zgłoszonych zostało 859 tytułów, w tym: 336 powieści, 247 tomów poezji, 196 książek dla dzieci, 51 publikacji o tematyce warszawskiej oraz 33 w najmłodszej kategorii – komiks i powieść graficzna. Niełatwego wyboru dokonało jury w składzie: Justyna Sobolewska, Maciej Jakubowiak, Jarosław Klejnocki, Anna Kramek-Klicka, Piotr Sadzik, Agnieszka Sowińska oraz Karolina Szymaniak.
Jury o nominowanych
Pierwszą książką nominowaną w kategorii proza jest „Ten się śmieje, kto ma zęby” Zyty Rudzkiej. Jak uzasadnia jury: „Rudzka w swojej powieści wywraca na nice polską tradycję literatury żałobnej i zarządza swoje porządki w zdaniu”. Drugi nominowany tytuł to „Bella, ciao” Piotra Siemiona. Według jury autor „dokonuje rzeczy właściwie niemożliwej: tworzy wciągającą, zbudowaną z rzemieślniczą precyzją powieść o II wojnie światowej, omijając wszystkie koleiny polskiej literatury wojennej”. Tę kategorię zamyka debiut Małgorzaty Żarów „Zaklinanie węży w gorące wieczory”. „Dawno nie było w polskiej literaturze takiej bohaterki, potrafiącej odwracać padające na nią spojrzenia, silnej, ale przecież na swój sposób pokręconej”.
W kategorii poezja nominowano tom „Pustko” Macieja Bobuli, które jury opisuje jako „precyzyjnie skonstruowaną zasadzkę, która siłę czerpie z dezorientowania czytelniczych oczekiwań”. Kolejnym wyróżnionym tomem poetyckim jest „Pocałunek na placu Wolnica” Darka Foksa będący „dziedzictwem międzywojennych awangard, dających tu o sobie znać licznymi sygnałami, od konstruktywizmu po futuryzm”. Trzecia nominacja trafia do Kamili Janiak za książkę „miłość”. „To zapis obcości w sytuacji szpitalno-porodowej, wyobcowania z ciała, z całego życia” – czytamy w uzasadnieniu jury.
Listę nominacji w kategorii literatura dziecięca otwierają „Wojny” napisane przez Bogusława Janiszewskiego i zilustrowane przez Maxa Skorwidera. Jak wyjaśnia jury: „autorzy z dużą wnikliwością i poczuciem humoru przybliżają i odsłaniają młodemu czytelnikowi nie tylko sam problem wojen, ale i rządzące nimi mechanizmy”. Druga nominowana książka to „Antosia w bezkresie” Marcina Szczygielskiego, czyli „opowieść bez martyrologii, opowieść o potrzebie życia, o przyjaźni”. Ostatni tytuł w tej kategorii to „Dwa słowa” Anny Taraski, która stworzyła tekst, oraz Dominiki Czerniak-Chojnackiej odpowiedzialnej za ilustracje. „Książka jest pełna humoru językowego, ale zadaje poważne pytania o naturę słów i naszego językowego bytowania” – podkreśla jury.
Pierwszym tytułem nominowanym w kategorii książka o tematyce warszawskiej jest „Hoża, moja ulica” Pawła Kłudkiewicza – „portret ulicy położonej w centrum Warszawy, zbudowany z różnych tropów – historycznych, literackich, architektonicznych, typograficznych oraz osobistych”. Kolejna nominacja trafiła do Kingi Nettmann-Multanowskiej za „Warszawa rysuje Skopje”. W uzasadnieniu czytamy: „to piękna, nieoczywista opowieść o splecionych losach dwóch europejskich stolic i wspólnocie, która narodziła się z bólu po utraconych miastach, tęsknocie po tym, co zostało pogrzebane w ruinach, i tym wszystkim, co narodziło się ze współpracy warszawiaków i skopijczyków”. Ostatni nominowany tytuł to „Bazgracz. Trzy eseje o Norblinie” Konrada Niemiry. Według jury to „pasjonujący i świetnie udokumentowany portret jednego z najbardziej tajemniczych warszawskich artystów: Jana Piotra Norblina. Autor pewnym krokiem prowadzi czytelniczki i czytelników po zabłoconych ulicach osiemnastowiecznej stolicy i odbrązawia biografię swojego bohatera”.
Pierwszą publikacją nominowaną w kategorii komiks i powieść graficzna jest „Opowiedzieć ciszę” Karoliny Jeske. Jurorzy wyróżnili ją za „znalezienie przekonującej tekstowo-graficznej formy na uchwycenie doświadczenia osób głuchych”. Kolejny nominowany tytuł to „Incel” Jana Mazura. Według oceny jury „w tych biało-czarnych kadrach, opowiedzianych kilkoma kreskami, rozgrywa się opowieść o rozpaczliwej, zrezygnowanej samotności, z której, być może, nie ma wyjścia”. Ostatnia z wyróżnionych książek to cyberpunkowy komiks „Rege” Daniela Odiji i Wojciecha Stefańca będący „wyrazistym głosem w dyskusjach toczonych w cieniu wojny, katastrofy naturalnej i wzrastających w siłę autorytaryzmów”.
W dniach 25-28 maja podczas Międzynarodowych Targów Książki w Warszawie na Placu Defilad – na scenie głównej oraz na stoisku Miasta Stołecznego Warszawy – odbędą się spotkania towarzyszące Nagrodzie Literackiej m.st. Warszawy. Laureatów poznamy 17 czerwca.
Lista nominowanych do 16. Nagrody Literackiej m.st. Warszawy
Proza
Zyta Rudzka, „Ten się śmieje kto ma zęby”, Wydawnictwo W.A.B.
Piotr Siemion, „Bella, ciao”, Wydawnictwo Filtry
Małgorzata Żarów, „Zaklinanie węży w gorące wieczory”, Wydawnictwo Czarne
Poezja
Maciej Bobula, „Pustko”, Wydawnictwo Warstwy
Darek Foks, „Pocałunek na placu Wolnica”, Dom Literatury w Łodzi
Kamila Janiak, „miłość”, Wydawnictwo WBPiCAK w Poznaniu
Literatura dziecięca
Bogusław Janiszewski (tekst), Max Skorwider (ilustracje), „Wojny”, Wydawnictwo Albus
Marcin Szczygielski, „Antosia w bezkresie”, Instytut Wydawniczy Latarnik
Anna Taraska (tekst), Dominika Czerniak-Chojnacka (ilustracje), „Dwa słowa”, Wydawnictwo Dwie Siostry
Książka o tematyce warszawskiej
Paweł Kłudkiewicz, „Hoża, moja ulica”, Schulewicz Publisher
Kinga Nettmann-Multanowska, „Warszawa rysuje Skopje”, Fundacja Centrum Architektury
Konrad Niemira, „Bazgracz. Trzy eseje o Norblinie”, Fundacja Terytoria Książki
Komiks i powieść graficzna
Karolina Jeske (tekst i ilustracje), „Opowiedzieć ciszę”, Wydawnictwo Linia
Jan Mazur (tekst i ilustracje), „Incel”, Kultura Gniewu
Daniel Odija (tekst), Wojciech Stefaniec (ilustracje), „Rege”, Timof Comics
